Füruzan – Parasız Yatılı (İnceleme)

Parasız Yatılı, taşınmaya uygun boyutlarda basılmış boyutu bakımından okumayaengel olmayan ölçünlü bir yetişkin edebiyatı yapıtıdır.  Yapı Kredi Yayımları’ndan çıkan yapıtın basımında ikinci kalite hamurdan bir kağıt kullanılmış, bu sayede uzun süreli okumalarda bile gözleri yormayan bir nitelik kazanmıştır. Yapıtta kullanılan kağıt her ne kadar ikinci kalite hamurdan da olsa kağıdın kolay yıpranmayacak bir dokusu vardır.

Öykülerden oluşan yapıtın kapağında yazarı Füruzan’a ait bir çocukluk fotoğrafı vardır. Okuru metne yönelten ilk öge olan kapakta kitabın içeriğiyle ilgili bir çalışmanın olması daha olumlu olabilirdi ancak bu tercih yayımevinin artık bu yapıtı klasik olarak gördüğü için de yapılmış olabileceği izlenimi uyandırmaktadır. Arka kapakta kitaba ilişkin tanıtım metinlerinin ve yargılarının olması ise okurun düşünme sorumluluğunu elinden alan özensiz bir tercih olarak değerlendirilmektedir.

Sayfa düzenlemesinin bir öykünün bitip yeni bir öykünün başladığı alanlarda boşluk ilkelerinin gözetilerek yapıldığı yapıtta Cumhuriyet devrimini içselleştiremeyen, cahil bırakılmış, ruhsal ve fiziksel olarak örselenmiş kadınların ve çocukların ağırlıkta olduğu yoksul halk anlatılmıştır. Yazar, bunları anlatırken parmak sallar bir biçem kullanmamış, edebiyatın somutlama becerisinden üst seviyede yararlanarak tekil yaşam durumları ortaya koymuştur.

FÜRUZANIN KARAKTERLERİ

Çoğunlukla durağan karakterlerin tercih edildiği öyküde bu durağanlığın nedeni kul benlik düşüncesiyle yetiştirilen cahil bırakılmış halkın belleğine yerleşmiş ezilen ve el açan karakterini terk edip kendini gerçekleştirmesinin önündeki engeller ve çaresizliğinin anlatılmasıdır. Karakterlerin durağan olması okura da bir düşünme sorumluluğu vermekte ve insanları bu durumdan çıkarmak için neler yapılabileceğini düşünmeye itmektedir. Yapıtta karakterlerin toplumla ve kendileriyle olan çatışmaları çarpıcıdır. Çatışmanın sayısı arttıkça çok katmanlı duruma gelen öyküler, yapıtı daha estetik bir duruma getirmektedir.

Füruzan’ın “Sabah Eksikliğinde” gibi öykülerinde belirsiz anlatımlara rastlasak da öykülerinde genellikle derinlikli örtük ve güçlü iletiler vardır. Okura düşünme sorumluluğu veren merak ögesinin dengeli bir biçimde işlendiği yapıt, detaylı betimlemelerle kurulmuştur. Öykülerinde tercih ettiği ortam ve bu ortamın okura aktarılma biçimi oldukça çarpıcıdır. Söz gelimi “Haraç” öyküsünde Servet adında ikinci adını bile bilmeyen yaşamı boyunca konağın dışına çıkmayan bir ana karakter vardır. Bu sebeple Füruzan anlatı boyunca konak, mutfak, ev, oda gibi kapalı mekanlar kullanmıştır. Ortam duygusunu okura aktarabilmek için beş duyunun devindiği detaylı betimlemere yer veren Füruzan, Cumhuriyet’in Türk halkına verdiği seçme sorumluluğunu halkın henüz üstlenemediğini çünkü üstlenecek birikime, belleğe ve eğitime sahip olmadığını aktarmaktadır. Cahil bırakılmış halka bu eğitimi verecek tek aracın gene Cumhuriyet olduğunu okura duyumsatmaktadır. Kitabı için seçtiği Parasız Yatılı adı, çözüm yolunu açığa çıkartır türdendir.

Bu girdi, Ankara Üniversitesi’nde Prof. Dr. Sedat SEVER’in Türkçe Eğitimi Doktora programında yürütmüş olduğu Öğretici ve Yazınsal Metin İncelemeleri dersi için hazırlamış olduğum incelemenin sonuç bölümüdür. Bu dersten çıkardığım sonuç puanlama sistemini de değiştirmem gerektiğidir ama onu da zaman bulunca yaparım artık sevgili okur.