Fazıl Hüsnü Dağlarca yazarının çocuk şiiröyküsünü inceleyeceğiz bugün. Çocuk kitaplarının özellikle okul öncesi dönemde değişken boyutlarda tasarlanması gerekmektedir (Sever, 2015). Çünkü çocukların sürekli değişen ilgilerini kitaplara karşı canlı tutmak gerekmektedir. Oyuncak boyutunda ya da devasa kitaplarla karşılaşmaya alışık olduğumuz çocuk edebiyatında Fazıl Hüsnü Dağlarca yazarının Balina ile Mandalina’sı onları yetişkin edebiyatına hazırlar nitelikte ölçünlü bir kitap boyutunda karşımıza çıkmaktadır. 5 ile 8 yaşlarındaki çocuklar için uygun olduğunu düşündüğümüz kitabın boyutu nitelikli çocuk edebiyatı eserlerine göre bir sorun teşkil etmemektedir.
Kitabın kapağında güneşin altında oynayan bir balina ile mandalina resmedilmiştir. Kapak kitabın içeriğiyle uyumludur ancak selefon kaplı ince karton çocuğun elinde çabuk yıpranacak bir görünüm sergilemektedir. Okuru metne yönelten ilk uyaran olan kapakta 5 ile 8 yaş seviyesindeki çocukların dokunma duyusunu devindirecek kabartmalı bir tasarım seçilmesi ve kalın bir kapak kullanılması daha yerinde olurdu. Ancak kitabın cildi nitelikli çocuk edebiyatı metni niteliğine uygun olarak sayfaların rahatça çevrilmesine olanak tanıyan resimleri genişçe görebildiğimiz bir özelliğe sahiptir.
Sayfa düzenlenirken bir sonraki bölüme geçmeden önce sayfa boş bırakılmış ve maviyle kaplanmıştır. Resimlerin olduğu sayfalar ve resimlerin anlatıyla tam bir uyum içinde boşluk ilkesinin gözetilerek yerleştirildiği anlaşılmaktadır. Kitabın harfleri de seslendiği yaş kitlesine uygun oalrak 20 ile 24 punto arasındadır.
Resimleme
Mustafa Delioğlu tarafından resimlenen kitaptaki ana renk mavidir. Çizgiler, sakinliği, sevgiyi ve huzuru çağrıştıracak bir biçimde çizilmiştir. Bir gemiden düşen mandalina ile balinanın karşılaşmasıyla başlayan eser, balinanın mandalinayı evine götürmeye karar vermesiyle devam etmektedir. Sevgi ve arkadaşlık duygusu etrafında büyüyen Fazıl Hüsnü Dağlarca yapıtı, sezdirmeden birbiriyle uzaktan yakından alakası bulunmayan bu iki canlının büyüttüğü güven ve arkadaşlığı göstererek insanların arasındaki kavgaların anlamsızlığını çocuk okura göstermektedir. Bunu yaparken dilimizin ses güzelliğini örnekleyen şiirlere başvurmakta ve alışılmamış bağdaştırmalarla okurun zihninde yeni bakış açıları oluşturmasını sağlamaktadır.
Özellikle balinanın insanlar tarafından avlanmasıyla son bulan anlatıda bu konuyla ilgili bir yorum yapılmaması olumludur. Okura düşünme ve duygu sorumluluğu verilmesiyle ön plana çıkan eser 5 ile 8 yaş arasındaki çocuklar için tavsiye edilebilecek yazınsal nitelikli bir eserdir.
Bu girdi, Ankara Üniversitesi’nde Prof. Dr. Sedat SEVER’in Türkçe Eğitimi Doktora programında yürütmüş olduğu Öğretici ve Yazınsal Metin İncelemeleri dersi için hazırlamış olduğum incelemenin sonuç bölümüdür. Bu dersten çıkardığım sonuç puanlama sistemini de değiştirmem gerektiğidir ama onu da zaman bulunca yaparım artık sevgili okur.