Bitclout: Merkeziyetsiz Sosyal Ağ!

Merkeziyetsiz bir Twitter klonu olarak özetleyebileceğimiz Bitclout hakkındaki tartışmalara değinecek, Bitclout nedir? ve Bitclout’a nasıl üye olunur? sorularını yanıtlamaya çalışacağız.

En başından başlayalım. İnternetle birlikte dijitalin yükselişi sanat yapıtlarının değerine ilişkin ciddi bir sorgulamayı da beraberinde getirdi. Söz gelimi bundan iki yüz yıl önce bilindik bir ressamın elinden çıkma bir tablo, biricikliği sayesinde çok yüksek bir fiyata alıcı bulabiliyordu. O sanat yapıtına sahip olmak alıcısı için de hayli prestijli bir durum oluşturuyordu. Ardından bu benzersiz tablolar çok daha yüksek rakamlara günümüzde de alıcı bulmaya devam ettiler. Ancak yeni sanatçıları bekleyen, sanatın pahasına ilişkin ciddi bir sorun vardı. Çünkü artık birçok sanat yapıtı dijital olarak üretiliyor ve kolayca kopyalandığı için bu sanat yapıtlarının biricikliğine ve değerine ilişkin ciddi bir soru işareti meydana geliyordu.

Bunun için dijital bile olsa kimi yapıtları sınırlı sayıda satmak gibi bir yola gittiler ancak bu beklenen karşılığı bulamadı. Günümüzdeyse blockchain teknolojisi sayesinde artık dijital bir ürünü benzersiz, bir defa yapılabilecek ve herkesin görebileceği bir biçimde pazarlamak olanaklı. Peki dijital sanatların geliştiği ve sanatın belki de ilk defa toplumun her katmanına erişebildiği günümüzde bu nasıl mümkün olacak?

Açımlayalım.

Blockchain Teknolojisi ve Sanat

Eğer alana ilgiliyseniz daha önce haberlerde de karşılaştığınız üzere kimi tweetlerin NFT denen bir sistem sayesinde çok yüksek ücretlere satıldığına ilişkin haberlere tanık olmuşsunuzdur. Onun dışında yalnızca sanal alemde yer alan mimari bir proje için bile gene yüksek rakamlarda bedeller ödendiğine ilişkin içeriklerle karşılaşmışınızdır. Gelecekte insanlar gerçek mekanların yanında belki de yalnızca sanal gerçeklik teknolojileriyle deneyimlemek için bile yaşam alanları satın alacaklar. Buna benzer birçok gelişme ve bu gelişmelerin getirdiği etik ve felsefi sorular var. Sanatın ve sanat yapıtının ne olduğuna ilişkin ciddi tartışmaların da olduğu günümüzde her şey bir yana bir tweetin ya da yalnızca dijital dünyada yer alan bir evin blockchain teknolojisine sahip NFT sistemi ile satılabilmesi gerçekten ne anlama geliyor? Bunun için blockchain teknolojisinin tam olarak ne yaptığını kısaca özetlemek gerekiyor.

Blockchain Gerçekte Ne İşe Yarıyor?

Çoğu insanın Bitcoin ile tanıdığı blockchain teknolojisi aslında bir para birimi olmanın ötesinde. Söz gelimi Bitcoin’in dayandığı temel mantık şu: Ahmet ile Ayşe bir alışveriş yapmak istiyorlar. Ancak bu alışverişi devletlerin olmadığı, hiçbir garantörün yer almadığı, böylece kimsenin kimseye vergi vermediği bir dünyada gerçekleştirmek istiyorlar. Peki bu alışverişin güvenirliğini nasıl sağlarsınız? İnsanların birbirlerini dolandırmasının nasıl önüne geçersiniz? Bitcoin bu soruların yanıtı olarak ortaya çıkıyor. Ahmet ile Ayşe arasında gerçekleşen alışverişe birçok kullanıcının tanık olmasını ve tanık oldukları bu işlemi şifrelemesini sağlıyor. Ne kadar çok kullanıcı bu alışverişi şifrelerse alışverişin o kadar çok tanığı olmuş oluyor ve veri defalarca şifrelendiği için bir daha asla parçalanamıyor. Sonunda da değiştirilemez bir biçimde blockchain ağındaki yerini alıyor. Kullanıcılarsa bu işleme tanık oldukları(yani o işlemi tekrar tekrar şifreledikleri için) bitcoin ile ödüllendiriliyorlar. Bitcoin böyle kazılıyor ve kazanılıyor. Blockchain’in dayandığı temel mantık bu. Anonim bir biçimde verilerin silinemez ve tahrip edilemez bir biçimde şifrelenerek saklanmasını, şeffaf olarak herkes tarafından görülebilmesini sağlıyor.

Bu yüzden artık Kanada, İngiltere, Çin, Brezilya gibi birçok ülke verilerin tahrip edilmeden, değiştirilmeden şeffaf bir biçimde merkeziyetsiz olarak saklanmasını sağlayan blockchain teknolojisine geçiyor. Ülkelerin e-devlet benzeri sistemleri blokzincire taşıması tartışılıyor. Sanat eserlerinin teliflerini koruyan blockchain tabanlı girişimler ortaya çıkıyor.

Peki merkeziyetsiz olmak ne demek?

Merkeziyetsiz Olmak Nedir?

Merkeziyetsizlik, bütün bu verilerin bir iki sunucu üzerinde yer alması değil; aynen torrent mantığındaki gibi milyonlarca kullanıcının bilgisayarında parça parça yer alması anlamına geliyor. Bir kullanıcı sistemden çıktığında bile hemen onun üzerindeki veri diğer bir bilgisayardan çekiliyor ve veri asla kaybolmadığı gibi bir bireyin bilgisayarına virüs sızarsa sistem yabancı bir algoritmayı attığı için ve hiçbir algoritma defalarca 256 bit ile şifrelenmiş veriyi kıramayacağı için veri asla tahrip edilemiyor.

Özetle merkeziyetsizlik, herkesin anonim olarak kalabildiği, şeffaf, güvenli ve özgür bir dijital dünyayı oluşturmaya yarıyor.

Merkeziyetsiz Sosyal Medya Ne Demek?

Yavaş yavaş bitclout’u anlatmaya başlayabiliriz. Merkeziyetsiz sosyal ağ, blokzincirle kurulmuş merkezsiz bir sosyal ağ demek, insanların anonim olarak özgürce düşüncelerini paylaşabildikleri, anonim kaldıkları için asla bu söyledikleri yüzünden cezalandırılmadıkları, tutuklanmadıkları, düşünce özgürlüğünün sonsuz olduğu bir sosyal ağ demek.

Geçtiğimiz günlerde Gazete Oksijen’de Serdar Kuzuloğlu imzalı Uluslar Üstü Bir Sorun Olarak Sosyal Medya başlıklı bir yazı yayımlandı. Yazının dayandığı temel düşünce şuydu. Twitter, Facebook gibi tek bir merkezden yönetilen sosyal ağlar temelde düşünce ve ifade özgürlüğü gibi konulara duyarlı davranıp insan haklarını savunsalar da artık kendi ülkelerinin başkanlarını dahi susturabilecek, hesaplarını bloke edecek bir güce ulaştılar. Bu bugün ayrılıkçı söylemlerde bulunan yöneticilerin başına geliyor olabilir. Ancak bu bloke etme kararını hangi kurullar yönetiyorlar? Bu kurullar demokratik bir biçimde mi seçiliyor? Yeterlikleri nelerdir? Bunlar hiç sorulmuyor ve açıkçası dünya medyasının geleceği birkaç şirketin ellerine bırakılmış oluyor. İşte merkeziyetsiz sosyal ağ, bu şirketlerin tekelini ortadan kaldıracak ve Bitclout gibi işlerin yarattığı ekonomik değerle kendi fonlamasını kendi oluşturan bir kurtuluş olarak ortaya çıkıyor.

Ancak biliyorsunuz blockchain tabanlı bir sistemin işlemesi için yazılan her bir girdinin diğer kullanıcılar tarafından şifrelenmesi bu şifrelemeye insanları motive etmek için şifreleme işleminden kirpto para kazanılması ya da benzeri teşvikler gerekiyor. Bitclout, bütün bu sorunları çözmek için kendine ait bir ekonomik değer ve anonim bir kullanım vadetmek üzere geliyor. Gelelim içeriği oluşturma amacımız olan asıl soruya!

Bitclout Nedir?

Bitclout, blockchain tabanlı, merkeziyetsiz bir sosyal ağ deneyi. Bu ağda yaptığınız her işlem blokzincire kaydoluyor ve dağıtık bir yapıda şifrelendiği, özel bağlantılarla erişildiği için de içeriği üreten kişinin yasal olarak takip edilmesi olanaksız oluyor. İnsanların büyük firmalar ve devletler tarafından fişlenmesinin önüne geçilmiş oluyor. Ancak bu ağda yapılan birini takip etmek, tweet atmak, profil düzenlemek gibi her işlem blokzincir tabanlı olduğu için çok küçük bir miktarda enerji tüketiyor. Bunun içinde hesaplaması güç küçük miktarlar bile olsa para gerekiyor. 1 cent de olsa bakineyiz olmadan bu ağ üzerinde işlem yapmanız olanaksız.

Blockchain’in ilk örneklerinde insanları bir işleme tanık olmaya (işlemi şifrelemeye) motive etmek için nasıl bitcoin kazanılıyorsa aynı sebeplerle, dağıtık bir yapıda olduğu için bitclout da kendi deneysel ekonomik sistemini yaratıyor ve hesaplara bir değer atıyor. Bu değer bir profile yatırım yaptıkça artıyor ya da azalıyor. Söz gelimi sevdiğiniz bir içerik üreticisinin token’ını ya da kanaat önderi olduğunu düşündüğünüz bir insanın coinini satın alarak o hesapların değerini artırıyorsunuz. Böylece içerik üretenler doğrudan kendi içerikleri üzerinden değerleniyor. Şimdiki haliyle bir grubun bilerek bir profilin değerini çok yükselterek insanlara tepeden aldırdıktan sonra o profilden desteklerini çekmeleri ve büyük kârlar yakalamaları olanaklı. Bu sistem büyük manipülasyona neden olur yani. Ama gelecekte işleme koyulacak düzenlemeler ve kullanıcı sayısının artmasıyla bu sorunların ortadan kalkacağını düşünmek de mümkün.

Bitclout dünyanın merkeziyetsiz ilk sosyal ağı olma iddiasında.

İşin heyecan verici tarafı bitclout’un dünyanın ilk merkeziyetsiz sosyal medya ağı olmasının yanında aynı zamanda bitclout hesabınızla erişip cloutlarınızla alışveriş yapacağınız sitelerinin kurulmasına, reklam ağlarının tasarlanmasına, video servislerinin üretilmesine dönük bir ekosistem yaratma becerisine sahip olması. Jack Dorsey’in uzun süredir merkeziyetsiz bir Twitter üzerinde çalıştığı bir gerçek. Ya da bizler insanların üzerinde barınan dağıtık bir internet kurmayı amaçlayan Holochain’le buna benzer işler yapılabileceğini düşünüyorduk ancak hiç beklenmedik bir biçimde bu kadar erken ve bu kadar kapsamlı bir biçimde bu teknolojiye kavuşmayı ve hemen insanların erişimine açılmasını beklemiyorduk.

Bitclout’un Arkasında Kimler Var?

Başta da belirttiğimiz üzere ufak da olsa bir bakiyeniz olmadan işlem yapmanız olanaksız. Böyle bir sistemin içine para yatırmak insanı kaygılandırıyor. Bu işin bir dolandırıcılık öyküsüne dönüşüp dönüşmeyeceğini merak ediyorsunuz. Ancak kendilerini açıklamayan ve anonim olarak kalan kurucu ekip Diamondhands’in yatırımcıları arasında Sequoia Capital, Anderssen Horowitz, Daha önce Facebook’ta yönetici olarak çalışmış Chamath Palihabitiya, Social Capital, Coinbase Ventrures, Winklewoss Capital ve Reddit’in kurucularından Alexis Ohanian gibi kurum ve kişilerin olduğunu da belirtmekte yarar var.

Şu an Blockchain ve AscendX borsalarında listelenen Bitclout borsaya girişiyle birlikte olağan bir dengesizlik yaşasa da şu an 100 dolar bandında işlem görüyor. Ancak henüz aktif 4 bin civarında kullanıcısının olduğunu düşündüğümüz Bitclout, tek bir kanaat önderinin gelişiyle dahi ekonomik olarak devasa bir büyüme yaşayabilirler. Peki bu sosyal medyaya nasıl üye olunuyor?

Bitclout’a Nasıl Üye Olurum?

bitclout.com adresine doğrudan tarayıcınızın adres satırı üzerinden ya da Google arama sonuçları üzerinden erişiyorsunuz. Bunu yazmamın nedeni kimi zamanlar doğrudan bitclout.com’a erişmeye çalışınca bunun olanaksız olması. Ya arama sonuçları için tasarlanmış sayfadan ya da şifreli denilebilecek bir bağlantı üzerinden erişmeniz gerekiyor. İşin ilginç tarafı üye olmak için bir parola da belirlemiyorsunuz.

Bitclout hesabınıza size özel oluşturulan gizli sözcüklerle girebiliyorsunuz.

Kaydolurken size yukarıdaki görseldeki gibi gizli sözcüklerden oluşan bir tümce veriliyor. Onu alıp bir yere saklıyorsunuz. Ancak o sözcüklerle hesabınıza girmeniz olanaklı oluyor. Dolayısıyla şifreli bağlantınızı ve sözcüklerinizi sakın ha kaybetmeyin!

Tabi heyecan verici olsa da sistem ciddi etik sorunları da beraberinde getiriyor!

Bitclout ve Etik Sorunlar

Kimsenin yasal olarak takip edilemediği merkeziyetsiz bir medyada paylaşılan pornografik içerikler, telif haklarını ihlal eden paylaşımlar ne olacak? İnsanlar yasal olarak etkinlik gösteren Twitch benzeri platformlarda bile ölümlere tanık oldular. Bu platformaların başı buna benzer içeriklerle ciddi dertte. Bu Bitclout’ta nasıl engellenecek? Bitclout illegalitenin paylaşıldığı ilk alanlardan biri olup deepwebe mi dönecek. Yalnızca pornografik içeriklerin olduğu bir ağdan mı ibaret kalacak?

Söz gelimi biri, son aylarda davalar yüzünden gündemden düşmeyen Erdil Yaşaroğlu’nun karikatürünü Bitclout’ta paylaşırsa takip edilemeyen bu sistemde bu kişiye nasıl dava açacak?

Bir grup yatırımcı bir profilin değerini bilerek yükseltip insanları yatırım yapmaya isteklendirip satış yaptıktan sonra tepeden alan insanları dolandırdığı zaman buna nasıl müdahale edilecek?

Bitclout, bunun için Vikipedide’deki gibi içeriklerin kendi topluluğu tarafından düzenlenmesine benzer bir sistem geliştirmiş. Rahatsız edici içerikleri üç seviyeye ayırıp çoğunluğun rahatsız olduğu üçüncü seviyeye ulaşan içeriğin editör onaylarıyla kaldırılmasına giden bir sistem var sanırım. Bu yöntemle hesaplar kapatılsa bile içindeki cloutlara erişim kaybolmuyor tabiki. Bunun dışında şimdiden Kanada’da bazı ünlü isimlerin fotoğrafı kullanılarak açılan hesaplar yüzünden davalar açılmaya başladı.

Ben şahsen Bitclout’un büyüyüşünün durdurulabileceğini sanmıyorum. Evet manipülasyona açık, deneysel ekonomik sistemi büyük sorun ama bir görmekte yarar var. Ben girdiğimde Elon Musk’ın profilinin tokenı 75 bin dolarlaydaydı ki Elon Musk sisteme henüz girmedi bile. Burada sisteme dahil olmayan birinin adı üzerinden yaratılan ekonomik gelir bile başlı başına bir çok etik ihlali beraberinde getiriyor ama bilemiyorum.

Kurucu ekip, Diaomondhands bunları elbette mantıklı bulmuyor. Twitter, Instagram, Faceook gibi çok uluslu birçok küresel firmanın bizim verilerimiz üzerinden milyarlarca dolar kazandığını üstelik bunu içerik üretenlerle yani varlığını borçlu olduğu kesimle paylaşmadığını Bitclout’un içerik üretenleri yücelten tek yapı olacağını söylüyor.

Bitclout’un deneysel ve şimdilik manipülasyona açık bir ekonomik sistemi var.

Gelecekte aynı Patreon’daki gibi kimi sanatçıların kendine yatırım yapan insanlara özgü konserler vereceğini, hayranların bazı etkinliklere ya da yapıtlara erken erişim olanağı bulacağını söylemek olanaklı.

NOT 1

Fark ettiğiniz üzere ben bir yatırımcı değilim. Maiotik’te buna benzer yazıların çok yer aldığı bir blog değil. İlgi çekici pozitif içeriklere yer vermeye çalıştığımız bir alan. Ama teknolojik olarak hayli ilgimi çektiği için Bitclout’a yer vermeye karar verdim. Hiçbir yatırım tavsiyesi falan vermiyorum. Bir araştırın ama.

NOT 2

Bir de bunun wordpress gibi bir içerik yönetim sistemini yapsalar tadından yenmez. Holochain üzerinde Humm adında bir proje vardı ama henüz geliştirilmesi tamamlanmadı. Eyyorlamam bu kadar.