Soru ortada: Tablet mi elektronik okuyucu mu? Yanıtı da klişe: Kullanım amacınıza göre değişir. Ancak gelin hem tarihsel bakış açısıyla hem de düşünsel bir zeminle olayı daha yakından inceleyelim. Sonra ürün tavsiyelerine geçeriz.

21. yüzyıl, yazının geri geldiği yüzyıl. Belki de tarihte ilk defa iletişimimizin bu kadar büyük bir kısmını sosyal medya ve mesajlaşma uygulamaları aracılığıyla yazıyla gerçekleştirmeye başladık. Bu iletişimin ve romantik ilişkilerin bile çehresini değiştirdi. Okuma materyalleri belki basılı olarak değil ama biçim değiştirerek daha çok insana ulaşmaya başladı. Ancak şimdi yeni bir sorunumuz daha var. Madem yaşamımızın büyük bir bölümü eskisine nazaran daha çok okumayla geçiyor. Bu eylemi nasıl gerçekleştireceğiz?

Okumak, eğer rahat bir pozisyonda değilseniz uzun süre sürdürebileceğiniz bir eylem değil. Söz gelimi gözünüz sıçramalarla hareket ettiği için devingen bir toplu taşıma aracında uzun süre kitap okumak göz sağlığınızı olumsuz etkiler. Küçük ve düşük çözünürlüklü bir LCD ekranı kullanarak okuma yapmak da gözlerinizi yorabilir. Kitap ve gözleriniz arasındaki mesafe bile bu konuda önemlidir. Bilimsel olarak bir okuma materyaline aşağı yukarı 30 ile 35 santim uzaklıktan bakmanız gerekir.

Küçük bir telefon ekranında hele pdf okuyorsanız bu mesafeyi korumak olanaksızdır. Ya da küçük puntolarla basılmış yazılı bir materyali burnunuzun dibine sokuyorsanız gelecekte sorun yaşarsınız. İşte çağdaş dünya, bu sorunların önüne geçmek için bizim konforumuzu artıracak onlarca teknoloji geliştirdi. Yukarıda anlattıklarım size küçük sorunlar gibi gelebilir ancak ciddi ticari başarılar elde etmiş ürünler genelde bu önemsiz görülen sorunlar için üretilen ürünlere ilişkindir. Bakın 90’ların sonunda çaydanlığın içine süzgeç takmayı akıl eden adamı düşünün. Önemsiz bir sorun gibi görünüyor ama konfor artırdığı için herkes satın alıp takmaya başlamıştı.

TABLETLER VE ELEKTRONİK OKUYUCULAR

Önce tabletler çıktı piyasaya. Bu ilk nesil tabletler genelde LCD ekrana sahip yani haddinden fazla parlak ve düşük çözünürlüklü ekranlara sahiplerdi. Bu yüzden bugün kendilerinde kitap ya da pdf okumaya kalktığınızda hiç düşünmeye gerek bile kalmadan bunun artık olanaklı olmadığını görürsünüz.

Sonra Amazon’un Kindle ürünüyle zirveye ulaşan mürekkep ekranlı okuyucular çıktı. Belki son kullanıcıyla LCD ekranlar kadar hızlı etkileşime giremiyordu. Ancak kesinlikle göz sağlığı için çok daha düzgün bir ekran türü olarak duruyordu. İnsanlar elektronik kitaplar almaya devam ettiler. Hatta bir süre Amazon’daki e-kitapların satış oranları tarihte ilk defa basılı kitapları geride bıraktı. Bizler herhalde gelecekte basılı kitap falan kalmayacak diye düşünürken Umberto Eco’nun “Kitaplardan kurtulabileceğinizi sanmayın!” savı haklı çıktı ve satışlar fiziksel kitaplara evrilerek oturmuş bir istatistik yakaladı.

Mürekkep ekranlı elektronik okuyucular gelişti, arkadan aydınlatmaya, internet altyapısına ve sözlük hizmetine kavuştular. Ancak etkileşime dönük olmayan yapısı, okuma materyalinin kenarına not almayı, aynı alette hızlıca kısa bir araştırma yapmayı olanaksız kılıyordu. Bu yüzden bir süre sonra ekran teknolojisinde gözler için elbette hiçbir zaman mürekkep ekran kadar iyi olmayan ancak LCD’ye göre gözü daha az yoran ve etkileşim gereksinimi karşılayan TFT ekranlar çıktı. Ancak TFT ekranların da görüş açısına göre renk dengesi ve parlaklığı alt üst oluyordu.

Bundan 7 yıl önce bir devrim yaratan Ipad’in retina ekran olarak anılan neredeyse 2k çözünürlüğe sahip parlak IPS ekranları geldi. Devamında Samsung’un önderliğinde daha az parlak, mat dengesi iyi, göz yormayan AMOLED ve Süper AMOLED ekranlar çıktı.

EKRAN TEKNOLOJİLERİ

Şimdi tablet ya da elektronik okuyucu temelde büyük bir ekran olduğu için tabletin ya da elektronik okuyucunun ekrandan daha önemli bir özelliği yok. Kalem, kamera gibi bir çok bileşeni daha var ancak ben yalnızca ekranlar üzerine eğileceğim.

Şimdi gelin ekran teknolojilerinin özelliklerine bir bakalım.

LCD

• O ilk Plazma TV’ler bu ekran teknolojisi sayesinde ortaya çıktılar.
• Haddinden fazla parlaktırlar.
• Başlarda yenileme hızlarıyla ilgili sorun yaşamışlardır ancak bugün bu sorun aşılmıştır.

 TFT

• Aslında LCD teknolojisinin geliştirilmiş halidir. Daha ince tabakalar kullanılarak ortaya çıkarılmıştır.
• Baktığınız açıya göre renklerin değiştiğini ya da görüntünün kaybolduğunu görürsünüz.
• Ekrana dokunursanız yer yer dalgalanacaktır.
• Eski dizüstü bilgisayarlarda çok sık kullanılırdı.
• Şimdi görüyorum uygun fiyatlı tabletlerde de kullanılmaya başlanmış. Tablet kişisel kullanım sunan bir ürün olduğu için bakış açısı ve değişen renkler beni çok etkilemez diyenler eğer bütçeleri de çok yüksek değilse 1080p çözünürlüğün üstünde bir TFT ekran tablet alabilirler. 1080p’nin üzerinde olması önemli ama bunu ilerleyen kısımlardan tekrar açıklarım.

IPS

• Gene LCD teknolojisinin geliştirilmiş halidir. Ama çok çok geliştirilmiş bir hali. Apple Retina ekranları bu teknoloji sayesinde üretebilmiştir.
• Renkler keskin ve doyurucudur.
• Çok yüksek parlaklıklara çıkabilirler.
• Ekranınızı kararttıkça performansı azalır.
• Oyun oynamak için iyidir.
• Bir de film ya da video izlemek için baktığınızda AMOLED ya da SUPER AMOLED’lere göre daha fazla enerji tüketirler. Şarj süresine etkilerini Youtube’da karşılaştırmalı videolarla görebilirsiniz. Küçük bir farktan söz etmiyorum.

AMOLED

• Bak bu LCD falan değil işte bambaşka bir teknoloji. LED teknolojisi üzerine inşa edilmiş bir ekran teknolojisi.
• Özellikle parlaklığı düşük, siyah ve mat renklerde harika bir performans sergilerler.
• Enerji tüketimleri oldukça düşüktür.
• Çok ince oldukları için eğer AMOLED ekrana sahip bir ürününüzün ekranını kırarsanız değiştirmek biraz pahalıya mal olur.

SUPER AMOLED

• Kendisi benim bebeğim. AMOLED teknolojisinin geliştirilmiş halidir çok düşük parlaklıkta dahi iyi bir başarım ortaya koyarlar.
• Rakiplerine göre büyük bir farkla çok ama çok daha az enerji tüketirler.
• İnce olduğu için bu ekranlar sayesinde çok ince akıllı telefonlar ve tabletler üretmek olanaklıdır.
• Ancak hem ince olduğu için hem de yeni bir teknoloji olduğu için kırılırsa değiştirmek pahalıya patlar.

MÜREKKEP EKRAN(E-INK)

• Bu bildiğiniz kitap sayfası sevgili okur. Ben buna ekran demiyorum. Bildiğin kitap sayfası. O kadar organik bir görünüme sahip.
• Gözleri neredeyse hiç yormaz.
• Ancak maalesef yapısı gereği etkileşime girmek zordur.
• Dokunmatiği iyi çalışmaz ve eğer devasa bir mürekkep ekrana sahip değilseniz pdf okumanız, onun fontlarını değiştirmeniz büyütmeniz küçültmeniz çok olanaklı değildir. Beğendiğiniz yeri beğenip bir şeyler not almak istediğinizde çok zorlanırsınız.

SONUÇ TABLET Mİ ELEKTRONİK OKUYUCU MU?

Peki bu kadar bilgi yeter. Biz şimdi ne yapalım? Tablet mi elektronik okuyucu mu alalım diyen okura tavsiyem. Eğer yalnızca kitap okumak istiyorsanız ve bu kitapların incelemesini yazmak gibi bir derdiniz yoksa. Sağına soluna not almam diyorsanız doğrudan elektronik okuyucu alın.

Peki Hangi Elektronik Okuyucu Alalım?

Eğer bu kitapları parasını vererek alıyorsanız elbette Kindle. Ancak ben arada internetten bulduğum ya da abone olduğum veritabanlarından gelen, dışarıdan yüklediğim kitapları da okumak istiyorum diyorsanız başka marka bir elektronik okuyucuya yönelin. Mürekkepli ekran olduktan sonra ıvırına zıvırına çok takılmayın aklınıza yatanı alın gitsin. Türkiye’de kullanacaklara KOBO’yu önerebilirim. Hem internette daha fazla Türkçe bilgiye erişirler hem de sorunsuz bir kullanımı var.

Hangi Boyutta Elektronik Okuyucu Almalıyım?

Valla bunun kullanım amacınıza göre yanıtı değişmiyor. Dünyada büyük ekranlara ilişkin bir eğilim olduğu ortada ama aynı zamanda mantıksal olarak da okuma açısından büyük ekran hızınızı artırır. 10 inç abartı. Kimse yatağa bir A4 ile gitmek istemez ama 6 inç de küçük. Dolayısıyla ben 7 ila 8 inç arasındaki modellere yönelmenizi öneriyorum. Ancak onlar da hayli pahalı fiyatlara satılıyor. Yeni nesil iPad’lerle kapışacak duruma gelmişler. Karar sizin.

Tableti Kimler Almalı?

Peki, ben yalnızca kitap okumak için değil aynı zamanda pdf okumak için alıyorum. Okuduğum kitapların sağına soluna not alıyorum. Bir ton okuma materyali var bakarsın bambaşka bir şey indiririm, açarım diyorsanız da yanıtı veriyorum tablet. Hatta SUPER AMOLED ekranlar bu kadar harika bir başarım sergilerken bence yalnızca kitap okumak için elektronik okuyucu alan insanlar da tablet almalı ama çok ilişmiyorum. Kendi kararları.

Peki Tablet Alırken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Eğer bu aletleri bir şeyleri okumak için alıyorsanız mutlaka 1080p üstünde bir çözünürlük sunsunlar. LCD ekran kesinlikle almayın. Alacaksanız yüksek çözünürlüklü bir IPS alın. Benim yanıtım yüksek çözünürlüklü Super Amoled ekrana sahip bir tablet ama gelin en uygun çözümü beraber bulalım.

MODEL ÖNERİLERİMİZİ SIRALAYALIM

Şimdi önerilerimizi fiyat aralıklarına göre sıralayacağız ama aklımızda bulunduralım. İlk olarak çerçeveleri kalın olmasın. Önceliğimiz Super Amoled ya da IPS’in 2k çözünürlüklü ekranları. Ram olarak da eğer bir Android söz konusuysa 3 gb’dan aşağı IOS ise 2gb’dan aşağı olmamalı. 10 inç bana büyük geliyor. Yukarıda da dediğim gibi yatağıma kocaman bir A4’le gitmek istemiyorum. Bence 8 inç bandında olanlara yönelinmeli. Listemiz şu biçimde:

TABLO SON GÜNCELLEME: 14.06.2020

Huawei Mediapad T5 10 inç IPS ekran 1080p çözünürlük Kalın çerçeve 3 gb ram, 32 gb depolama alanı olan versiyonu	1400 TL
Lenovo Tab M10 10 inç IPS ekran 1080p çözünürlük 3 gb ram, 32 gb depolama	1550 TL
Lenovo Tab M10 Plus 10.3 inç IPS ekran 1080p çözünürlük Çok ince çerçeve ve dikey kullanıma daha uygun. 4 gb ram, 64 gb depolama	1700 TL
Apple iPad 7 10.2 inç IPS ekran 2k çözünürlük 3 gb ram, 32 gb depolama	2500 TL
Apple iPad 9.7 2018 9.7 inç IPS ekran 2k çözünürlük 2  gb ram, 32 gb depolama	2650 TL
iPad Mini 5 7.9 inç IPS ekran 2k çözünürlük 3 gb ram, 64 gb depolama	3200 TL
Samsung Galaxy Tab S5e 10.5 inç Super Amoled ekran 2k çözünürlük 4 gb ram, 64 gb depolama	3200 TL
Samsung Galaxy Tab S3 9.7 inç Super Amoled ekran 2K çözünürlük 4 gb ram, 64 gb depolama	3250 TL

 

Yukarıda sıraladığım modellerin sim kartlı versiyonları da var ama 400 lira daha pahalı. Okuma eylemi için tablet alan bir insan olarak sim kartla işimizin olduğunu düşünmüyorum. Ayrıca söz gelimi Samsung’un Tab S2 adında Super Amoled, 2k çözünürlüğe sahip bir tableti de var ama eski. Bu listeyi hazırlarken yeni üretilmiş ve uzun süreler güncelleme alabilecek bir cihaz olmasına da özen gösterdim. TFT ekranları listeme dahil bile etmedim. Ayrıca eğer bir şeyler okumak istiyorsanız Huawei’nin T5 modelinin altındaki bir ürününe sırf ucuz diye para verip paranızı çöpe atmanızı istemem. Yukarıdaki listeye göre düşünelim. Karar vermek için ikinci ölçütü devreye sokalım.

ANDROID TABLET Mİ IPAD Mİ?

İki işletim sistemini de uzun süreler deneyimlemiş biri olarak Android ekosistemine daha yatkınım. Ancak Android’in sistem kaynağını çabuk tüketttiği de bir gerçek. Şimdi teknik açıklamasına uzun uzun girerdim ama yazı zaten çok uzadı. Bu aletlerin hepsinin byte byte bir ömrü var. Bunu bilin. Byte byte gidiyor yani siz kullandıkça. Bu açıdan uzun ömürlü olması ilk önceliğinizse iPad’e yönelmenizi salık veririm.

BENİM TERCİHİM

Benim tercihim boyutu, fiyatı ve uzun ömürlü olması bakımından Super Amoled ekran olmamasına rağmen İpad Mini 5 olurdu. Peki o halde neden hemen gidip almıyorsun? dediğiniz duyar gibiyim. Aklımı karıştıran bir konu var.

Hemen makaleye yeni bir boyut ekliyorum.

PEKİ BUNLARIN HEPSİNİ GERİDE BIRAKIP BÜYÜK EKRANLI BİR TELEFON ALSAK?

Daha önce tablet kullanmış herkes, tabletin büyük bir telefona benzediğini söyleyecektir. Sonuçta aynı işletim sistemi, aynı teknik özellikler. E öyleyse büyük ekranlı bir telefon almak da bir seçenek olabilir. Zaten son yıllarda telefon üreticilerinde de büyük ekrana doğru bir eğilim var. 2018’de 6 inç bir telefona dev ekranlı denirken bugün artık yeni çıkan telefonlar standart olarak 6.7 inç boyutlarında çıkabiliyorlar. Telefonlarla yaptığımız işlemlerin sayısı arttı ve bir telefonun ötesinde gündelik yaşamımızı kolaylaştıran bir konfor artırıcıya döndü.

Özetle büyük ekranlara gereksinim duyduğumuz bir gerçek. Ancak ben tablet almayayım gideyim 7 inç ve üzeri bir telefon alayım. Hem 7/24 çalışabilirim hem tablet hem de telefon olarak kullanırım. Gayet minimal bir biçimde yeni bir ürüne de para harcamamış olurum dediğiniz zaman Türkiye’de bir çıkmaza giriyorsunuz. Çünkü üretimi artık durdurulan Xiaomi Mi Max 3 dışında Türkiye’de 7 inç ve üzeri telefonlar satılmıyor.

Söz gelimi Huawei’nin Mate 20x adında 7.2 inç ekranlı bir telefonu var ancak Türkiye’ye gelmedi.

Kendisi 2018 yılında çıktı ama görece eski olmasına rağmen OLED ekrana ve 2k çözünürlüğe sahip bir bebek.

Honor’un 8x Max adındaki 7.12 inçlik modeli de Türkiye’de yok.

Kendisi de 2018 yılında çıktı ve IPS ekrana saihp

Gene Honor’un 7 inç boyutunda ekranıyla Note 10 adında bir modeli daha var.

2018 yılında çıkan telefon AMOLED ekrana sahip olduğu için hem muhteşem bir şarj süresi vadediyor hem de tam okuma yapmalık ama bu da Türkiye’de yok.

Türkiye’de bir tek IPS ekrana sahip 7 inçlik Xiaomi Mi Max 3’ün piyasada sınırlı sayıda olan sıfırına erişebiliyoruz.

Ya da yurtdışından getirilmiş diğer büyük ekranlı telefonlara yönelmek zorundayız. Burada da resmi olarak pasaport kaydı olup olmadığına bakmamız gerekiyor. Bu da yetmez. Biliyorsunuz eski yasaya göre pasaporta bir kere kaydettirilince herkes tarafından kullanılabiliyordu. Ancak şu an yalnızca pasaportuna kaydettiren kişi tarafından kullanılabiliyor. Dolayısıyla eski yasaya göre kaydettirilmiş bir tane bulmanız lazım. Satıcıya güvenmeniz lazım. Uzun iş. Ankara’da bir tane Huawei Mate 20x buldum ama bakalım. Bu gidişle ya bir tablet bir de normal bir telefon ya da Xiaomi mi Max 3 alıp çıkacağım bu işin içinden. Kendisinin Türkiye garantilisini 3500 ila 4000 lira bandında bulmak olanaklı.

NOT: E getirtelim o zaman yurtdışından vergisi parası neyse veririz biz de alalım bir Huawei Mate 20x diyorsanız o da olmaz. Dünyaları da verseniz, vergisini kaydını yaptırırım da deseniz zinhar gümrükten telefon geçmiyor sevgili okur. Yasak. He benim arkadaşım aldı geçti diyorsan da araya kaynamıştır. Ya yurtdışına gidip alacaksın (başkasına da getirtemezsin artık senin pasaportuna kaydetmediği için kullanamıyorsun malum) ya da markaların yeni çıkan büyük ekranlı modellerini Türkiye’ye getirip getirmeyeceğini hesaplayacaksın.

SON NOT: Amoled ve IPS ekran konusunda ciddi tartışmalar var. Kimi IPS daha keskin renkler verebildiği için fontları daha iyi yansıtır benim gözüm IPS’te daha az yoruluyor diyor. Kimi de düşük parlaklıkta Amoled’ler daha iyidir benim gözüm hassastır ona değil bana inanın diyor. Önemli olan sizin deneyiminiz. Bunu anlamanın en iyi yolu elinize alıp bakmanız bence sevgili okur. Ama şunu söylemek gerekir AMOLED yıllar geçtikçe eskiyen kimi zaman hafiften sararan bir ekran olsa da Super AMOLED ile birlikte sözünü ettikleri olumsuz durumlar da ortadan kalktı diye biliyorum ben. Mobil kullanım için Super AMOLED candır yani bence. Kendine iyi bak.

SONRADAN GELEN DÜZENLEME: BEN NE ALDIM?

iPad alıp almamak konusunda çok kararsız kaldım ama sonra daha önce hem OSX hem de IOS’u uzun süreler deneyimlemiş biri olarak kapalı ekosistemi, ücretli yazılımlar almak zorunda bırakan marketi ve çok pahalı aksesuarları yüzünden iPad’ten vazgeçtim. 2k çözünürlüğe rağmen vazgeçtim.

Ben Lenovo Tab M10 Plus aldım. Kendisi neredeyse saf Andorid gerekli gereksiz bir ton uygulamayla karşılamıyor yani sizi. Hem iPad’ten daha ince çerçeve tasarımına sahip hem de dikey okumaya daha uygun. PDF üzerine ekran klavyesi ile not almak amacında olduğum ve bu anlamda ergonomik bulduğum için seçimimi bu yönde kullandım. Aksesuarları da daha hesaplı. He Netflix amacı ile alacak olanları uyarayım.  Ekranı çözünürlük için uygun olmasına rağmen Netflix’in Full HD yayını için desteklediği tabletlerden biri değil. Alet yeni muhakkak bir güncellemeyle çözülür ancak o zaman kadar da alternatif yollarla çözülüyor. Ben bunu bilerek aldım. Siz de ona göre kararınızı verin.

Bu arada ben ürünü 1899 liraya aldıktan iki gün sonra 1699 liraya düştü. Yıkıldım. Medimarkt’a mail attım bari hediye çeki verin diye ama bakalım dönecekler mi?