Pal Sokağı Çocukları, Çocukların yetişkin edebiyatına hazırlandığı ortaokul ve sonraki dönemde okunması için uygun bulduğumuz eserin boyutları yaş seviyesine göredir. Kağıt, eserin 235 sayfa olmasından ötürü kalın bir hamurdan seçilmemiştir ancak dokusu kolay yırtılmayacak bir yapıda olduğunu hissettirmektedir. Kağıdın sarıya yakın beyaz tonları ise göz yorulmasının önüne geçecek bir tasarıma sahiptir.
Eserin kapağında Macaristan’da bulunan Nemescek’in bilyalarına el konulduğu anı anlatan bir heykelin fotoğrafı bulunmaktadır. Bu fotoğraf filtrelerden geçirilmiş ve sarı tonlarında bir kapak tasarlanmıştır. Kapak metnin içeriğiyle alakalıdır. İnce kartondan selefonla kaplanmıştır. Gene ortaokul dönemindeki çocuklar için uygun bir tasarıma sahiptir.
Sayfa düzeninde boşluklara dikkat edilmiş metnin anlamını çoğaltmak ve açıklamak amacıyla eklenmiş resimlerin olduğu bölümlerde anlatıyla resimler arasında tam bir uyum gözetilmiştir. Bir bölümün bitip yeni bir bölümün başladığı alanlarda da gerekli boşluklar gözetilmiş bu hem okuma süresinin planlanmasını kolaylaştırmış hem de anlatının okunmasına olumlu etkide bulunmuştur.
Anlatı, bilyeleri kendisinden büyük çocuklar tarafından çalınmış olan Nemescek’in durumu arkadaşlarına anlatmasıyla başlar. Bilyeleri çalan bu çocukların aynı zamanda arsalarını da ele geçirmek istediklerini öğrenen Pal Sokağı Çocukları, yaşam alanlarını korumak için planlar yapmalarıyla ve arsalarını savunmaya karar vermeleriyle devam eder. Çocukların macera gereksinimlerini abartılmış merak ve rastlantısallık ögelerine başvurmadan karşılayan Frenc Molnar, bunu yaparken yaşamda üzücü şeylerin de olabileceğini ve insanın yaşam alanını savunmak amacıyla fedakarlıklar yapması gerekebileceğini de sezdirmeden aktarıyor okurların belleğine.
ANLATININ KONUSU
Diğerlerinden küçük ve arkadaşları tarafından saygı görmeyen Nemescek’in geçirdiği maceralarla birlikte geçirdiği değişimi, cesaretiyle kazandığı saygınlığı aktaran Frenc Molnar, böylece çocukların rahatlıkla özdeşim kurabileceği bir başkarakter ortaya koymuş oluyor. Lider özelliği olan Boka da eserin başından sonuna bir takım değişikliklere uğruyor ama bu çocukların başkarakterle özdeşim kurmasına engel olmuyor ve anlatıyı zenginleştiriyor. Eserdeki karakterlerin Gereb’in babasından, öğretmene ve Nemescek’in sınıf arkadaşlarına kadar çocuk gerçekliğine uygun bir biçimde seçildiğini söylemek olası.
Açık ve kapalı mekanların kullanıldığı anlatıdaki okul, arsa, park, ev, sokak vb. alanlar çocuk yaşamına uygun mekanlardır. Frenc Molnar atmosfer kurmak için bu mekanları beş duyuyu devindirerek betimlemiş ve detaylandırmıştır. İlköğretim çağı ve sonrasındaki çocukların okuması için uygun bulduğumuz eser hem yetişkinlere hem çocuklara hem de ileride bir yetişkin olacak çocuklara seslenmektedir. Pal Sokağı Çocukları’nı okumuş bir belleğin gelecekte çocukların yaşam alanına haksız yere tecavüz etmeyeceği bilinen bir gerçektir.
Bu girdi, Ankara Üniversitesi’nde Prof. Dr. Sedat SEVER’in Türkçe Eğitimi Doktora programında yürütmüş olduğu Öğretici ve Yazınsal Metin İncelemeleri dersi için hazırlamış olduğum incelemenin sonuç bölümüdür. Bu dersten çıkardığım sonuç puanlama sistemini de değiştirmem gerektiğidir ama onu da zaman bulunca yaparım artık sevgili okur.